Leercurve werknemers hangt af van het type baan

23-02-2018

In hoeverre een werknemer gemotiveerd is om te leren op de werkplek en er daadwerkelijk wat van opsteekt, is afhankelijk van het baantype. Ook de houding van de werknemer speelt een rol. Voor de werkgever zijn dit belangrijke factoren om rekening mee te houden in het kader van een leven lang leren. Werkplekleren is daarvoor een interessante methode en biedt werknemers ruimte om te leren door reflectie en experimenten. Dat leidt tot meer controle over de uitvoering van het werk. Werknemers kunnen dan namelijk de taakeisen die bij hun baan horen beter het hoofd bieden en het geeft ze de ruimte nieuwe vaardigheden te leren en de hulp van anderen in te roepen. Informeel leren werkt zo zelfs als buffer tegen werkstress. De effectiviteit van werkplekpleren, verschilt wel per werknemer en het type baan.

Vier baantypes

Het Job-Demand-Control-model van Karasek geeft antwoord op de vraag hoeveel een werknemer leert op de werkplek. Het model deelt banen in op de taakeisen en de mate van controle die de werknemer heeft op zijn werk. Elk baantype motiveert een werknemer in meer of mindere mate tot leren. Het model onderscheidt vier baantypes:

De uitdagende baan: hoge taakeisen en veel controle over het werk. Zo’n baan leidt tot hoge motivatie om te leren en actief leren.
De stressvolle baan: hoge taakeisen en weinig controle over het werk. Dit baantype leidt tot stress en op de lange termijn mogelijk tot een burn-out. Leren is geen prioriteit.
De makkelijke baan: lage taakeisen en hoge controle over het werk. Deze baan leidt tot lage motivatie. Er is ruimte om te leren, maar het is niet nodig voor de werknemer om te kunnen groeien in zijn werk.
De saaie baan: lage taakeisen en lage controle over het werk. Lage motivatie, geen ruimte voor initiatief of motivatie om te leren.

Houding en steun spelen rol

Hoe een werknemer reageert op werkplekleren, hangt ook af van zijn houding. Proactieve werknemers blijken bijvoorbeeld makkelijker informele leermogelijkheden te gebruiken om hun baan beter beheersbaar - en dus minder stressvol - te maken. Passieve werknemers zien informeel leren als een nieuwe taak en daardoor als verhoogde werkdruk.
Naast het baantype en de houding van de werknemer, speelt ook de steun van collega’s en de leidinggevende een rol. Het blijkt dat zowel passieve als proactieve werknemers baat hebben bij deze steun, omdat ze daardoor makkelijker nieuwe dingen oppikken.