Bonus om functioneren werknemer te verbeteren werkt niet voor iedereen

25-01-2018

Een manier om werknemers te motiveren om hun werk goed te blijven doen of hun werk beter te doen, is de prestatiebonus. Het kan dan gaan om een vaste bonus, zoals een dertiende maand of eindejaarsuitkering, of een variabele bonus. De werkgever keert een variabele bonus eenmalig uit op het moment dat een werknemer bepaalde resultaten behaalt. Een voordeel hiervan is dat er vaker gesprekken plaatsvinden over het functioneren van de werknemer en de inhoud van het werk om te kunnen beoordelen of de werknemer zijn doelen heeft behaald. Die gesprekken geven werknemers weer beter zicht op de verwachtingen van de organisatie.

Uitkijken voor willekeur

Een bonusbeleid heeft ook nadelen. Het gevaar van willekeur ligt bijvoorbeeld op de loer als het functionerings- of beoordelingsgesprek bepaalt of een werknemer een bonus krijgt en die gesprekken bij elke werknemer anders verlopen. Een werknemer die zich het hele jaar extra heeft ingezet, kan dan toch achter het net vissen. Meetbare criteria voor het functioneren kunnen dit voorkomen. Het lastige is alleen dat niet alle inspanningen te kwantificeren zijn. Denk aan het versterken van relaties die niet direct, maar wel in de toekomst tot meer omzet kunnen leiden. Daarnaast kan een bonusbeleid kortetermijndenken in de hand werken. In het ergste geval leidt dit tot onderlinge strijd tussen werknemers en dat is niet bevorderlijk voor de werksfeer. Op de lange termijn kan dat de productiviteit zelfs aantasten.

Een betere samenwerking

Om te voorkomen dat een bonusbeleid averechts werkt, is het zaak dat het aansluit op de strategie en waarden van de organisatie. Streeft de organisatie bijvoorbeeld naar betere dienstverlening, dan kan een bonus dat in gang zetten. Daarbij is van belang dat er heldere criteria zijn opgesteld, zodat werknemers weten waar ze aan toe zijn. Niets is zo demotiverend als het voorhouden van een worst, waarbij willekeur uiteindelijk bepalend is. Een organisatie moet dus zorgen voor een transparant beloningssysteem, dat bovendien niet is bedoeld voor een individu maar voor de gehele organisatie of afdeling. Dat kan de onderlinge samenwerking weer bevorderen.