Omgaan met werknemers die vaccinatie weigeren

14-01-2021

Ook Nederland is inmiddels gestart met het vaccineren tegen COVID-19. Als alle werknemers zich laten inenten tegen het coronavirus kan uw organisatie dat veel kosten besparen. Er zijn dan minder aanpassingen nodig binnen uw organisatie en er is minder verzuim als gevolg van quarantaine, isolatie en arbeidsongeschiktheid. Vaccinatie verplichten kan echter niet. Wat mag dan wel?

Lichamelijke integriteit

Een werkgever mag een werknemer niet verplichten zich te laten vaccineren. Dat is in strijd met het (mensen-)recht op lichamelijke integriteit. Dit houdt in dat iedereen zelf beslist wat er wel of niet met zijn lichaam gebeurt, wie het aanraakt of welke handelingen worden uitgevoerd. Het kabinet heeft ook al laten weten dat er geen wet komt waarin vaccinatie algemeen verplicht wordt gesteld.

Ontslag is niet mogelijk

Vaccinatie verplichten kan dus niet, maar soms moet een grondrecht wijken voor een ander (groot) belang. In het geval van COVID-19 is er een groot maatschappelijk belang, namelijk de volksgezondheid. Daarnaast zijn de rechten en vrijheden van anderen ook van belang. Toch mag u een werknemer die vaccinatie weigert in principe niet ontslaan. De verwachting is dat de rechter in de meeste gevallen zal oordelen  dat het belang van de werkgever bij vaccinatie niet groot genoeg is. Maar bij bepaalde beroepsgroepen is het belang van vaccinatie wél groot. Denk aan zorgpersoneel. Bij deze beroepen zou een ontslag eerder aan de orde kunnen zijn. Het is uiteindelijk aan de rechter om de kaders van de belangenafweging duidelijk te maken.

Andere mogelijkheden

Een werknemer ontslaan omdat hij weigert zich te laten vaccineren is niet toegestaan, maar er zijn  andere maatregelen die uw organisatie kan nemen:

• Denk aan het toepassen van de basismaatregelen tegen corona: 1,5 meter afstand houden, handen wassen en het laten testen bij klachten.
• Passend werk aanbieden.
• Biedt het toepassen van de basismaatregelen onvoldoende soelaas, dan is het mogelijk de werknemer te herplaatsen op een werkplek waar het COVID-19-risico minder relevant is.  Het moet - indien mogelijk - gaan om vergelijkbaar werk, op hetzelfde niveau en dat redelijkerwijs van de werknemer verwacht kan worden. Uw organisatie moet dan wel kunnen bewijzen dat de werknemer zonder vaccinatie zijn eigen werk niet kan en mag uitvoeren.

Privacy werknemer

Bij een werknemer informeren of hij ingeënt is, is in strijd met het recht op privacy. Een inenting is een medisch gegeven. In de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zijn medische gegevens aangemerkt als 'bijzondere persoonsgegevens'. Dat betekent dat er een wettelijke grondslag moet zijn om die gegevens te mogen verwerken. Een bedrijfsarts mag wel vragen naar een vaccinatie, maar mag het antwoord van de werknemer niet delen met uw organisatie. Meldt een werknemer zijn vaccinatie spontaan bij u? Let er dan wel op dat u dit niet vastlegt: vastlegging is ook bij een spontane melding van de werknemer verboden.